ترندهای نوین آزمایشگاه های علمی مدارس

تجهیز و نگهداری آزمایشگاه های علمی در مدارس گران است. نیازهای آموزشی خاص، فن آوری های جدید و الزامات ایمنی نیز باعث افزایش این هزینه ها می شود. در تلاش برای استفاده کارآمد تر از امکانات، بعضی از کشورها به دنبال رویکردهای انعطاف پذیرتر و طراحی مجدد آزمایشگاه های مدارس هستند.

سوئیس: انعطاف پذیری و ادغام

در مدارس راهنمایی در کانتون ژنو، تدریس آزمایشگاه های شیمی، فیزیک و زیست شناسی به طور عمده در کلاس های “چند منظوره” انجام می شود؛ هر کلاس مختص یک موضوع است که هم برای تدریس و هم کار عملی فردی به کار می رود. تمام تجهیزات سیار هستند به غیر از یک سری از لوازم مثل تجهیزات آب، گاز و برق. در حالی که در سطح بالاتر، هر موضوع علمی به طور سنتی دارای آزمایشگاه و کلاس جداگانه ای است، کلاس های چند منظوره در مدارسی که جدید هستند یا تحت بازسازی قرار گرفته اند، با آزمایشگاه های قدیمی جایگزین می شود. این راه حل ساده نه تنها هزینه ها و زمان صرفه شده برای نصب تجهیزات را کاهش داده، بلکه عمدتا به دلیل نیاز به تسهیلات ساده و راحت در کاربردهای متنوع آتی، تطبیق راحت تر صورت می گیرد. ایده آزمایشگاههای یکپارچه علمی – یک فضای مشترک برای آزمایش های زیست شناسی، شیمی و فیزیک- در طرح های آتی این کشور معرفی خواهد شد.

فرانسه: استفاده از تکنولوژی های جدید

وزارت آموزش و پرورش فرانسه شاهد نیاز روزافزون به تجهیز وسایل کمک آموزشی علوم در مدارس با استفاده از تکنولوژی مدرن است، مانند کامپیوترهای چند رسانه ای متصل به شبکه های محلی و اینترنت، ضبط و پخش ویدئو، پروژکتور وتلویزیون هایی که می توانند علاوه بر جمع آوری داده به تجهیزات کامپیوتری و تصویری متصل شوند. از سال 1987، امکانات در مدارس راهنمایی برای آزمایش های علمی با اتصال به کامپیوتر نصب شده اند. در سال 1997 فرانسه در آزمایشگاه های زیست شناسی، ایستگاه های چند رسانه ای و لوازم جانبی کامپیوتر نصب کرد. رایانه های شخصی به صورت شبکه به هم متصل شدند تا دانش آموزان بتوانند نظرات خود را به اشتراک بگذارند و با هم کار کنند. تجهیزات سیار برای آزمایش های علمی با اتصال به کامپیوتر در سال های آتی معرفی شدند. در آموزش شیمی و فیزیک امکانات به صورت مشترک هستند: آزمایشگاه ها، مجموعه ترکیبی /اتاق های آماده سازی و اتاق های تحقیق معلم. هرچند درسطوح بالاتر این روند دنبال نمی شود.

ایرلند: اول ایمنی

نگرانی برای ایمنی نقطه شروع دستورالعمل های اداره آموزش و پرورش ایرلند به مدارس و معلمان است. در زیر نمونه هایی از توصیه های ایمنی ایرلند در مورد آزمایشگاه های مدرسه از جنبه های مختلف ذکر شده است:

• ساختاری:

در آزمایشگاه باید نور فراوان و تهویه مناسب وجود داشته باشد.

• سازمانی:

فضاو تجهیزات کافی برای آزمایش های در حال انجام، ظرف هایی که از قبل خیس یا کثیف شده اند وجود داشته باشد.

خدمات عمومی:

• از طریق دکمه های توقف اضطراری در نزدیکی جایگاه معلم و در درگاه خروج و یا خارج از کلاس، امکان ایزوله سازی منابع گازی و الکتریسیته وجود داشته باشد.

• شیرهای گاز باید به گونه ای باشد که به صورت تصادفی باز نشوند.

خدمات و تجهیزات برقی:

• تجهیزات باید به طور مناسب از نظر نام سازنده و رتبه بندی الکتریکی قابل شناسایی باشند.

• تجهیزات الکتریکی قابل حمل باید در فواصل منظم زمانی مورد بازبینی قرار بگیرند.

استرالیای جنوبی: برنامه ریزی پایدار 

اداره آموزش و پرورش استرالیا در خصوص جزئیات فنی، قوانین و استراتژی های مدیریت دارایی به مدارس توصیه می کند تا برنامه ریزی های مرتبط با آزمایشگاه های علمی باید از مفاهیم آموزشی و ساختاری درازمدت برخوردار باشد. این کار نیازمند نگاه دقیق به سه حوزه کلیدی پایدار دارد:

• پایداری آموزشی: برآورده کردن و تطبیق با نیازهای برنامه درسی مثل کار تیمی، یادگیری مشارکتی یا تحقیقات خودگردان؛

• پایداری محیطی: از جمله ویژگی های طراحی مانند نور و تهویه؛ برنامه ریزی برای دفع مواد زائد شیمیایی؛

• پایداری فیزیکی: اطمینان از “آمادگی ساختاری” ساختمان آزمایشگاه؛ مطابق با الزامات قانونی؛

ایران: آزمایش های مهیج

با توجه به تغییرات چشم‌گیر و سریع علوم، سیستم آموزشی در تمامی کشورهای پیشرفته تغییر کرده و به سمت سیستم‌های پروژه‌ای و تحقیقاتی رفته است. با توجه به پتانسیل بالای موجود در کشور و تعداد بالای افراد در حال تحصیل در مقاطع مختلف نیاز به تغییر در سیستم آموزشی بیش از پیش آشکار شده و توجه ویژه به این بخش را طلب می‌کند. سیستم آموزشی کنونی موجود در کشور، سال‌های زیادی است که در جهان تغییر کرده است و ما نیز هرچه سریع‌تر باید سیستم آموزشی خود را تغییر دهیم.

شرکت اندیشه آفرینان شریف با بررسی و مقایسه وضعیت آموزشی داخل و خارج کشور به خلا موجود در سیستم آموزشی پی برده و پس از تحقیقات گسترده برای حل این مشکل تصمیم به ایجاد مرکز آزمایشگاهی و تحقیقاتی (آموزشی و پژوهشی) دانش‌آموزی نموده است.

وجود تعداد زیادی مدرسه و مرکز آموزشی فاقد آزمایشگاه مجزا و امکانات آزمایشگاهی، همراه با محدودیت فضای آموزشی باعث ایجاد نوعی آموزش تئوری محض شده است و به مسائل آزمایشگاهی توجهی نمی‌شود. با توجه به اهمیت بخش عملی علوم مختلف در سیستم‌های آموزشی نوین، شرکت اندیشه آفرینان شریف با طراحی و ایجاد یک مرکز آزمایشگاهی درصدد رفع این خلاء آموزشی بر آمده است.

در قسمت آزمایشگاهی مرکز، با رویکردی نوین، آزمایش‌های مهیج علمی برای آموزش مطالب درسی دانش‌آموزان انجام می شود. این کار علاوه بر آموزش عمیق مطالب درسی و لمس آن، باعث ایجاد انگیزه و شور و هیجان در دانش‌آموزان می‌شود. همچنین پا را فراتر از کتب درسی گذاشته و دانش آموزان را با مسائل علمی روز دنیا آشنا می‌کند. شرکت اندیشه آفرینان شریف بیش از 2000 آزمایش و پروژه علمی برای آموزش علوم شیمی، فیزیک، زیست، نانو، زمین شناسی، رباتیک، ریاضی و کامپیوتر آماده کرده است.

در قسمت پژوهشی مرکز، دانش‌آموزان علاقه‌مند به انجام پروژه های علمی تحت حمایت قرار داده شده و علاوه بر اینکه امکانات آزمایشگاهی در اختیار آن‌ها قرار داده می شود، توسط کارشناسان مرکز نیز هدایت و راهنمایی خواهند شد، تا با روش انجام درست تحقیقات علمی آشنا شوند. به طور کلی شرکت بر آن است که سیستم آموزشی پویا و همراه با شادابی برای دانش‌آموزان فراهم آورد. شرکت در زمینه ثبت اختراع و مسابقات جابرابن حیان و خوارزمی فعالیت‌های جدی دارد.

در زمینه آموزش آزمایشگاهی با توجه به روش های نوین شرکت هیچ رقیبی وجود ندارد؛ البته موسساتی وجود دارند که کارهای مشابهی را انجام می‌دهند. برنامه های شرکت اندیشه آفرینان شریف نسبت به موسسات دیگر بسیار فراگیرتر و جامع تر است. سعی ما در عملی کردن دانش کسب شده برخلاف آموزش انتزاعی آن است.

منبع: اندیشه آفرینان شریف